سنتز سبز نانوذرات نقره با استفاده از عصاره آبی بذر زیره سبز(Cuminum cyminum L.) و ارزیابی فعالیت زیستی آن ‌ها

مقدمه: گزارش ­های فراوانی در مورد کاربرد گیاهان دارویی در طب سنتی و نیز کاربرد نانوذرات فلزی در حوزه­ های مختلف زیست پزشکی وجود دارد. هر چند سنتز نانوذرات فلزی با استفاده از عصاره­ های گیاهی و بررسی اثرات دارویی آن­ ها موضوعی نسبتاً جدید است. گیاه دارویی زیره سبز(Cuminum cyminum L.) دارای طیف وسیعی از متابولیت­ های ثانویه با قدرت احیاکنندگی بالا است که می­ توان از آن ­ها در یک مسیر سبز برای بیوسنتز نانوذرات نقره استفاده نمود. هدف از این تحقیق، آنالیز فیتوشیمیایی عصاره آبی بذر زیره سبز، بیوسنتز نانوذرات نقره با استفاده از این عصاره، دستیابی به شرایط بهینه جهت سنتز این نانوذرات و نیز ارزیابی فعالیت زیستی عصاره و نانوذرات نقره تولید شده ­است. مواد و روش ­ها: محتوای فنل تام، فلاونوئید تام، قندهای احیاکننده، نشاسته و اسید آسکوربیک به ترتیب توسط معرف ­های فولین-سیوکالتو، کلرید آلومینیوم، اسید دی نیترو سالیسیلیک، آنترون و دی­ نیترو فنیل هیدرازین اندازه­ گیری شد .تائید احیاء یــــون ­های نقره توســـط روش­ های طیف ­سنجی مرئی-فرابنفش(UV-Visible)، پراش پرتو ایکس(XRD)، طیف­ سنجی تبدیل فوریه فرو سرخ(FTIR) و میکروسکوپی الکترونی نگاره(SEM) انجام شد. فعالیت آنتی ­اکسیدانی نمونه ­ها به روش مهار رادیکال آزاد DPPH ارزیابی شد. هم چنین فعالیت ضد­میکروبی عصاره و نانوذرات تولید شده در برابر چهار سویه باکتری گرم مثبت و منفی به ترتیب شاملBacillus cereus (PTCC 1247)،Staphylococcus aureus (ATCC 25923)،Escherichia coli (ATCC 35218)  وPseudomonas aeruginosa (ATCC 27853)  به روش انتشار دیسک ارزیابی شد. فعالیت ضد­قارچی نیز در برابر قارچ Fusarium oxysporum بررسی شد. یافته ­های پژوهش: نتایج آنالیز فیتوشیمیایی نشان داد که عصاره آبی بذر زیره سبز غنی از ترکیبات فنلی و فلاونوئیدی بوده و نیز واجد قندهای احیاکننده، نشاسته و اسید آسکوربیک است. میانگین اندازه نانوذرات تولید شده در آنالیزهای مختلف و در بهترین شرایط سنتز 5 تا 45 نانومتر تعیین شد. نمونه­ های مورد مطالعه واجد فعالیت آنتی ­اکسیدانی قابل توجهی بوده(IC50: 35/ 1تا 67/1 میلی­ گرم بر میلی ­لیتر) و عصاره به همراه نانوذرات نقره اثرات هم ­افزایی در مهار رادیکال آزاد DPPH(IC50: 35/1 تا میلی ­گرم بر میلی ­لیتر) نشان دادند. به علاوه این عصاره­ ها فــعالیت ضد­میکروبی و ضد­قارچی خوبی نیز در برابر برخی از باکتری ­ها و قارچ مورد مطالعه نشان دادند. بحث و نتیجه ­گیری: ترکیبات ثانویه فراوان موجود در گیاه زیره سبز دارای توانایی احیاء و پایدار نمودن نانوذرات نقره می ­باشند. عصاره بذر و نانوذرات تولید شده توسط عصاره این گیاه، دارای فعالیت زیستی قابل توجهی بوده و در آینده می ­توان از آن ­ها به عنوان منابعی طبیعی جهت تولید مکمل ­های آنتی ­اکسیدانی غذایی یا دارویی استفاده نمود.